Rouw als waardevol uitgangspunt

We voeden onszelf voortdurend met beelden en verwachtingen van het leven. Sommige daarvan blijken vals. Een van de dingen is dat het leven ‘leuk’ zou moeten zijn, dat je succesvol je eigen boontjes moet kunnen doppen, je ‘in control’ bent en de weg naar het succes weet te bewandelen. En dan plotseling slaat rouw je in het gezicht.

Mijn goede vriend en collega verloor zijn zoon. Ik zie hun rouw en verdriet en voel met hen mee. Hoe past dit in het ideaalbeeld van het leven? Rouwen is grillig. Het ene moment wil je erover praten, het andere moment is het helemaal genoeg.

Mijn goede vriend en collega verloor zijn zoon. Ik zie hun rouw en verdriet en voel met hen mee.

We kunnen in ons werk niet van de rouw van mijn collega wegkijken en besloten om het onderwerp dan maar te integreren in de training die we geven. Aanvankelijk hadden we geen idee hoe we dit konden combineren. Het is ook zo’n statement, met zoveel zwaarte en met verschillende facetten. Hoe praat je over de dood van een kind met een groep professionals die komen om hun persoonlijk leiderschap te versterken? Maar het brengen van meer menselijkheid is óók onze missie. Rouwgevoelens en er niet meer willen zijn, zijn duistere onderdelen van de menselijke natuur. Veel mensen kennen momenten in hun leven dat het leven zelf niet meer zo betekenisvol is. Momenten dat je over de dood kunt fantaseren.

Precies drie weken na het overlijden van de zoon van mijn vriend en collega begon dus onze nieuwe groep over ‘persoonlijk leiderschap’. Tijdens de opening vertelde hij in tien minuten heel feitelijk wat er was gebeurd. Ook vertelde hij waar de rouw voor hem betekenisvol was op dat moment. Het verhaal dat hij met de groep deelde, gaf een bijzonder gedeeld moment. Zoveel andere verhalen kwamen los. Het gaf verbondenheid aan een groep mensen die nog nooit bij elkaar was gekomen. We waren getuige van zoveel menselijkheid. En daarmee bracht de dood een van de mooiste ontmoeting. Dat alles er mag zijn, álle facetten van het leven.

Rouw staat voor ‘op een reële manier omgaan met jezelf en met je omgeving’. Ontwaken uit onze droom van maakbaarheid en de dingen zien zoals ze werkelijk zijn.

Ik denk dat rouw de plek is van niet uitgekomen dromen, van teleurstellingen; een relatie die stuk is, je gezondheid die tegenwerkt. Al die thema’s vinden hun gemene deler in rouw. Het gaat mij er overigens niet om dat je elkaar in de somberte ontmoet, maar dat je elkaar ontmoet op de plek waar je gewoon bent. Rouw staat voor ‘op een reële manier omgaan met jezelf en met je omgeving’. Ontwaken uit onze droom van maakbaarheid en de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Rouw is dan een waardevol uitgangspunt.